O gwmpas cyrion Cymru (3) - Prestatyn i Lanbedr Dyffryn Clwyd

O gwmpas cyrion Cymru (3) – Prestatyn i Lanbedr Dyffryn Clwyd

'Sgen i ddim rhyw lawer i'w ddweud wrth Fryniau Clwyd yn y glaw. Moel Fama', Moel Draw, Moel Pellach i Ffwrdd - maen nhw i gyd yn edrych yr un peth ar ddiwrnod fel ddoe. Haen ar ol haen o ddyfrlliw llwydwyrdd.

Fe ddois i lawr o'r topiau ar ôl oriau o grwydro drwy'r niwl ac fe ddilynais lonydd Dyffryn Clwyd am sbel. Mae'r cloddiau'n ormesol o wyrdd ar hyn o bryd, ac yn llawn dail newydd sy'n wych ar gyfer cawl gwanwyn - danadl, suran, craf y geifr. Patshsys mawr o glychau'r gog a botwm crys mewn mannau a digonedd o droed yr asen neu'r berwr garllegog yn codi'n dalsyth fel sowldiwrs uwchben y tarmac - mae'r dail hyn yn flasus mewn brechdan gaws ac ro'n i'n falch ohonyn nhw ddoe.

Serch hynny, tila oedd y bywyd gwyllt ar y cyfan.  Welais i 'run cae oedd hyd yn oed yn addo bod yn llawn blodau gwyllt yn hwyrach yn yr haf. Ac roedd y ffriddoedd a'r copaon fel y bedd, hyd yn oed cyn i'r glaw gyrraedd. Oes 'na ehedyddion yn dal i fod ar Fryniau Clwyd tybed? Ond roedd hi'n braf clywed y gwcw ddwywaith ar lethrau Penycloddiau (y tro cyntaf i mi eleni) a gweld carlwm yn gwibio rhwng llwyni eithin.

Fues i'n eistedd dan ymbarél yn Llanbedr DC am sbel, yn rhyw bendroni ynglyn ag ystyr 'harddwch naturiol'. Mae'r ardal hon wedi ei dynodi'n Ardal o Harddwch Naturiol Eithriadol. Beth sy'n gwneud yr ardal hon, er ei bod yn cael ei hamaethu'n reit ddwys, yn eithriadol o ran ei harddwch naturiol o gymharu, dyweder, â gorllewin Sir Gaerfyrddin? Ai rhywbeth sy'n ddwfn yn ein diwylliant sy'n gwneud i ni roi mwy o fri ar dirweddau sy'n cyfleu naws pictwrésg a dramatig? Ac a oes 'na rhyw fformiwla yn yr isymwybod, fel sy'n wir gyda wynebau, yn allwedd i'r cyfan - a oes angen hyn a hyn o lethrau, neu hyn a hyn o liwiau gwahanol, hyn a hyn o goed nobl, patrwm arbennig o derfynau caeau ac yn y blaen er mwyn i ni benderfynu bod tirwedd yn un o harddwch naturiol eithriadol?

Erbyn i fi orffen hel meddyliau roedd hi'n hwyr, yn oer ac roedd Macsen y ci wedi cael llond bol.